Εντυπωσιακό έργο υδροδότησης της αρχαίας πόλης της Σάμου. Κατασκευάστηκε στο β’ μισό του 6ου αιώνα π.Χ., σύμφωνα με μελέτη του Ευπαλίνου, γιου του Ναυοτρόφου από τα Μέγαρα. Αποπερατώθηκε επί της τυραννίας του Πολυκράτη.

Αποτελείται από τρία τμήματα:

Το Βόρειο

Περιλαμβάνει την υπόγεια πηγή των Αγιάδων που βρίσκεται σήμερα κάτω από το δάπεδο του ναϊδρίου του Αγ. Ιωάννη. Είναι κτίσμα διαστάσεων 7 Χ 6 μ. περίπου, που στηρίζεται σε 17 κολώνες ύψους 1,80 μ. Το νερό διοχετεύεται από την πηγή σε υπόγειο αγωγό μήκους 8,95 μ., με κλίση 0,20% μέχρι το βόρειο τμήμα της σήραγγας. Κατά μήκος του αγωγού υπάρχουν πηγάδια για τον εξαερισμό και τον καθαρισμό.

Το Κεντρικό

Περιλαμβάνει τη σήραγγα μήκους 1.036 μ., πλάτους 1,80 μ. και ύψους 1,80 μ. Το δάπεδο της βρίσκεται σε υψόμετρο 53 μ. περίπου πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και 180 μ. κάτω από την κορυφή του βουνού. Στη μια πλευρά του δαπέδου υπάρχει αύλακα πλάτους 0,60 μ. και βάθους 3,80 μ. στο βόρειο και 8,90 μ. στο νότιο άκρο της σήραγγας. Η κλίση του πυθμένα της αύλακας είναι 0,36% ώστε να διευκολύνεται η ελεύθερη ροή του νερού στη βάση της, όπου βρίσκονται πήλινοι αγωγοί για τη μεταφορά.
Η διάνοιξη του ορύγματος έγινε στη βάση του λόφου Άμπελος και υπολογίζεται ότι διήρκησε 10 χρόνια περίπου. Δυο ομάδες λιθοξόων άρχισαν ταυτόχρονα τη διάνοιξη από τις δυο πλαγιές του λόφου και συναντήθηκαν στο μέσο, περίπου κάτω από την κορυφή του, με ελάχιστη απόκλιση από την ευθεία.

Το Νότιο

Περιλαμβάνει κτιστό υπόγειο αγωγό μήκους μεγαλύτερου των 620 μ., με κλίση 0,75% για τη ροή του νερού από την έξοδο της σήραγγας μέχρι την πόλη. Κατά μήκος του υπάρχουν πηγάδια εξαερισμού και καθαρισμού.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΡΕΥΝΩΝ

ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Α. ΨΙΛ0ΒΙΚ0Σ & Ε. ΒΑΒΛΙΑΚΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Fabricius (1884), Kienast (1995)

 Το Κείμενο αυτό πάρθηκε από το διαφημιστικό φυλλάδιο του Δήμου Πυθαγορείου για το αρχαιολογικό χώρο του Ευπαλινείου Ορύγματος 

κατεβάστε το αρχείο:  eypalinio.pdf (1.81 MB)